Κατερίνα, καλώς ήρθες στα λογοτεχνικά ταξίδια. Πες μας μερικά πράγματα για τον εαυτό σου ώστε να σε γνωρίσουμε καλύτερα.
Καλώς σας βρίσκω και ευχαριστώ πολύ για την πρόσκληση αυτή. Να πω αρχικά ότι είμαι γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιά και παραμένω εδώ, πιστή σε αυτήν την πόλη. Είμαι παντρεμένη και έχω μία κόρη. Εργάζομαι ως επιμελήτρια εκδόσεων τα τελευταία πέντε χρόνια. Διαβάζω ασταμάτητα είτε για την εργασία μου, είτε για διασκέδαση, είτε και για εκπαίδευση.
Πώς αποφάσισες να ασχοληθείς με τον χώρο του βιβλίου και μάλιστα στον δύσκολο ρόλο της επιμελήτριας;
Μου αρέσει αυτή η ερώτηση και απολαμβάνω πάντα να την απαντώ. Προέρχομαι από έναν άλλον, πραγματικά δύσκολο κλάδο, αυτόν της λογιστικής. Έχω πτυχίο στα οικονομικά και ξεκίνησα να δουλεύω ως λογίστρια το 1992 από τότε δηλαδή που μπήκα στη σχολή. Κάπου το 2008 άρχισα να θέλω να φύγω από αυτό το επάγγελμα αλλά είχα κολλήσει εκεί νομίζοντας ότι δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο πέραν αυτών που έκανα ήδη πολλά χρόνια. Οπότε τι έκανα; Έψαχνα να βρω θέση σε λογιστήρια επιχειρήσεων. Το 2018 που έμεινα έγκυος άρχισαν οι διεργασίες να γίνονται πιο εντατικά. Έπρεπε να με προστατέψω για χάρη της κόρης μου που θα ερχόταν σε λίγους μήνες κι έτσι ζήτησα βοήθεια την οποία έλαβα σε μεγάλο βαθμό. Στο μεταξύ αρχές του 2016 είχα εκπαιδευτεί πάνω στη διόρθωση και επιμέλεια έχοντας κατά νου ότι θα το έκανα παράλληλα με τα λογιστικά για αποσυμφόρηση. Η πρώτη μου συνεργασία ήρθε τον Σεπτέμβριο του 2019. Το νερό είχε μπει στο αυλάκι αλλά εγώ δεν το είχα συνειδητοποιήσει ώσπου το 2020 (η κόρη μου ήδη 1,5 χρονών) μου γίνεται μια πρόταση να γίνω virtual assistant (VA=ψηφιακή βοηθός) την οποία αποδέχτηκα αμέσως. Το “αμέσως” όμως να διευκρινίσω τι σήμαινε: ναι μεν δέχτηκα την εργασία που σας ανέφερα (αφού συζήτησα με τον άντρα μου ο οποίος θα στήριζε την οικογένειά μας για ποιος ξέρει πόσο διάστημα) αλλά παρέμεινα στα λογιστικά μέχρι τέλη του χρόνου εκείνου φοβισμένη ακόμα. Τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς έγινε το μπαμ μέσα μου! Είδα προοπτικές σε αυτήν την εργασία και δεν έπεσα έξω. Τυπικά έκλεισα τις παλιές μου συνεργασίες σταδιακά μέχρι 31/12/20 οπότε άφησα για πάντα τα λογιστικά πίσω μου. Αυτό ήταν! Το 2021 αφήνω και την εργασία της VA και στρέφομαι πλέον αποκλειστικά στις επιμέλειες και στο writing coaching μιας και είχαν ήδη αυξηθεί πολύ οι συνεργασίες μου. Και να με!
Πες μας τι προσφέρεις στον συγγραφέα εκτός από επιμέλεια. Πώς μπορείς να τον βοηθήσεις; Τι θα συμβούλευες κάθε συγγραφέα, και ειδικά ένα νέο συγγραφέα που κάνει τα πρώτα του βήματα, για το έργο του και τη γραφή του;
Αφορμής δοθείσης απ’ την αναφορά μου πιο πάνω να πω ότι παρέχω και υπηρεσίες writing coach δηλαδή ουσιαστικά καθοδήγηση στον/στη συγγραφέα για να ολοκληρώσει το έργο του/της σε όποιο στάδιο κι αν βρίσκεται, ακόμα και το πιο πρώιμο (πχ “έχω μια ιδέα”) μέχρι και κατά τόπους (πχ “κόλλησα”, “βοήθα με να βρω τι να γράψω στη συνέχεια”, “πώς να φτιάξω αύτη τη σκηνή” και πολλά άλλα) ή ακόμα και στο τέλος. Τον εκπαιδεύω στο networking, στη διαχείριση των social media, στο blogging, στο email marketing, παρέχω συμβουλευτική για επιμέρους θέματα περί συγγραφής αλλά να διευκρινίσω ότι δεν κάνω δημιουργική γραφή. Τέλος, να αναφέρω ότι πρόσφατα εισήγαγα την υπηρεσία εκπροσώπησης του συγγραφέα στην οποία, μαζί με τη συνεργάτιδά μου, αφού αξιολογήσουμε το έργο του/της συγγραφέως και το βρούμε ενδιαφέρον, αναλαμβάνουμε να τον εκπροσωπήσουμε στους εκδοτικούς. Δηλαδή απευθυνόμαστε εμείς στους εκδοτικούς που συνεργαζόμαστε ή γνωρίζουμε ανθρώπους εντός, και προωθούμε το έργο αναζητώντας την πιο συμφέρουσα λύση για τον/τη συγγραφέα.
Σταματάει ποτέ η μάθηση για έναν επιμελητή ή τα πράγματα αλλάζουν στον χώρο της επιμέλειας και πώς καταφέρνεις να προσαρμόζεσαι στα θέλω του κάθε εκδοτικού, αφού βλέπουμε πως κάθε εκδοτικός προσεγγίζει διαφορετικά κάποιους κανόνες γραμματικής;
Δεν σταματάει ποτέ, για μένα τουλάχιστον. Άλλοι πιστεύουν πως δεν χρειάζονται περαιτέρω γνώσεις κι άλλοι πως χρειάζονται. Εγώ ανήκω στους δεύτερους. Καταρχάς να πω εδώ ότι άλλο διόρθωση κι άλλο επιμέλεια. Η διόρθωση έχει να κάνει με την καλή χρήση της ελληνικής γλώσσας και την καλή γνώση της ελληνικής γραμματικής, ορθογραφίας, το συντακτικό, ενώ η επιμέλεια έχει να κάνω με καλή γνώση περί συγγραφής. Σε αυτό το κομμάτι χρειάζεται να εκπαιδευόμαστε συνεχώς. Όλοι όσοι κάνουμε επιμέλειες καθώς και οι συγγραφείς είτε γράφουν πρώτη φορά είτε για πολλοστή. Το τελευταίο μπορεί να ξενίζει κάποιους, προσωπικά όμως το θεωρώ άκρως σημαντικό και απαραίτητο.
Η προσαρμογή είναι το μεσαίο μου όνομα. Γενικώς είμαι τέτοιος άνθρωπος και στην καθημερινότητά μου. Μου είναι εύκολο να προσαρμόζομαι. Όσον αφορά την επιμέλεια και τον κάθε εκδοτικό, έχω και σημειώσεις. Πάνω κάτω πάντως έχουν την ίδια γραμμή και σε αυτά που διαφοροποιούνται είναι τα νι στα αρσενικά “(σ)τον” και “δεν” και “μην”. Κάποιοι τα διατηρούν παντού και πάντα, κάποιοι όχι. Ευκολάκι δηλαδή.
Πώς προσεγγίζεις τον κάθε συγγραφέα; Έχεις κάποιους κανόνες συνεργασίας και πιστεύεις πως η προσωπική επαφή μαζί του είναι απαραίτητη σε μόνιμη βάση, σε κάποιες στιγμές μόνο ή πρέπει ο επιμελητής να κάνει τη δουλειά του αυστηρά χωρίς να ζητάει την “άδεια” του συγγραφέα;
Υποθέτω ότι όσον αφορά την προσέγγιση εννοείς πάνω στη συνεργασία αφού έχουμε συμφωνήσει κι όχι πριν, οπότε σε αυτήν την περίπτωση να πω, πέραν των πιο πάνω που αναφέρω σχετικά με τις δυο υπηρεσίες, ότι τις θεωρώ αναπόσπαστες υπηρεσίες και τις παρέχω μαζί εκτός αν υπάρχει συγκεκριμένη επιθυμία από τον/τη συγγραφέα οπότε είναι ενήμερος για το τι τον περιμένει από μένα. Ελπίζω να μην “ακούστηκε” απειλητικό αυτό χαχα. Κάνω συνήθως 2-3 περάσματα αν θέλει να αναζητήσει μόνος/η του/της την τύχη του με τους εκδοτικούς ή αν έχουμε ήδη συμφωνήσει την εκπροσώπηση, κάνω όσα περάσματα χρειαστούν μέχρι να τυπωθεί (συνήθως 4 ή 5). Η επαφή μου, καθόλη τη διάρκεια της συνεργασίας με τον/τη συγγραφέα, όσον αφορά την επιμέλεια πάντα είναι συχνή. Όσο για τις δραστικές αλλαγές που χρειάζονται να γίνουν πχ διαγραφές, επαναδιατυπώσεις, να φύγουν ολόκληρες σκηνές κλπ εννοείται ότι τις συζητάμε εκτενώς και με τη σύμφωνη γνώμη πάντα του/της συγγραφέως προχωρώ. Εργάζομαι όμως μόνη. Δεν παρεμβαίνει εκείνος/η στο κείμενο παρά μόνον εγώ. Γιατί αλλιώς παύω να έχω τον έλεγχο των διορθώσεων και η δουλειά που έχω ήδη κάνει πάει στράφι.
Παρεμβάσεις στο κείμενο γίνονται και υπό ποιες συνθήκες; Στην περίπτωση που υπάρχει παρέμβαση- με τις ευχές του εκδοτικού- πώς το χειρίζεσαι με τον συγγραφέα; Σου έχει τύχει να παρέμβεις έντονα σε κάποιο κείμενο και πώς αισθάνεσαι όταν πρέπει να συμβεί αυτό;
Δεν είναι πολύ ευχάριστο να χρειάζεται να πεις στον/στη συγγραφέα ότι πρέπει να φύγει ολόκληρο κομμάτι. Οι συνεργασίες μου ποικίλλουν δηλ μπορεί να είναι σε συνεργασία με εκδοτικό αλλά μπορεί και ιδιωτικά. Σε κάθε περίπτωση υπάρχει εμπιστοσύνη οπότε όταν υπάρχει ο εκδοτικός ακολουθεί τη γραμμή μου οπότε είναι δικό μου θέμα πώς θα το χειριστώ καθώς και του/της συγγραφέως αν θα το αποδεχτεί. Όπως δηλ και σε ιδιωτικές συνεργασίες. Μου έχει τύχει όμως περίπτωση που δέχτηκα την επιμονή του/της συγγραφέως γιατί μου το αιτιολόγησε επαρκώς, απλώς χρειάστηκε να προσαρμοστούν ανάλογα άλλα σημεία. Πάντως τα συζητάμε όλα.
Ένα κοινό λάθος που βλέπεις να κάνουν οι συγγραφείς, ποιο είναι; Έχεις παρατηρήσει κάτι που μπορεί να έχουν κοινό οι περισσότεροι μεταξύ τους και πώς μπορούν να το αποφύγουν;
Τρία μου έρχονται στο μυαλό ως πιο συχνά. Τα περιττά στοιχεία που δεν εξυπηρετούν την πλοκή αλλά ούτε και την ιστορία ή/και τον ήρωα. Τα στοιχεία που χρήζουν απάντησης και δεν απαντώνται επαρκώς. Τέλος, το να μην αποτυπώνουν στο χαρτί (ψηφιακό ή όχι) όσα έχουν στο μυαλό τους. Για την πρώτη περίπτωση έχω να πω να θυμάστε ότι δεν μπαίνει τίποτε περιττό και που δεν έχει λόγο ύπαρξης στην ιστορία, για το δεύτερο ότι όλα πρέπει να απαντώνται επαρκώς γιατί δεν θέλετε να φύγουν οι αναγνώστες σας με ερωτηματικά και τρίτον μη φοβάστε να γράψετε ακόμα και παραπάνω, αρκεί να μην ρισκάρετε ότι ο αναγνώστης θα κλείσει το βιβλίο και θα μείνει με ερωτηματικά. Ο επιμελητής θα φροντίσει να σας δείξει ποια σημεία μπορούν να φύγουν, αυτό όμως δεν σημαίνει ότι από πριν δεν χρειάζεται να το προσέξετε κι εσείς.
Τι κάνει έναν συγγραφέα, καλό; Ποια είναι η άποψή σου;
Η εξάσκηση. Η αναζήτηση, η έρευνα, το να ακούνε και να βλέπουν τι γίνεται τριγύρω τους καθώς και φυσικά το διάβασμα. Διαβάστε χωρίς φόβο και με πολύ πάθος.
Θεωρείς πως οι Έλληνες συγγραφείς έχουν να ζηλέψουν κάτι από τους μεταφρασμένους συγγραφείς; Γιατί, πιστεύεις, το αναγνωστικό κοινό προτιμά κατά μεγάλο ποσοστό να διαβάζει μεταφρασμένα βιβλία;
Υπάρχουν πολλοί Έλληνες συγγραφείς που δεν έχουν να ζηλέψουν πραγματικά τίποτα από τους ξένους συγγραφείς. Εγώ δεν θεωρώ ότι είναι καλό να τους συγκρίνουμε. Προσωπικά δεν το έχω κάνει ποτέ. Το βλέπω πάντως να γίνεται και κατανοώ την ερώτηση. Τώρα το γιατί προτιμάνε τα μεταφρασμένα βιβλία μπορεί να είναι θέμα marketing. Ο Έλληνας δεν επενδύει πολύ στο brand του, να το χτίσει και να το προωθήσει. Και μην το δαιμονοποιήσετε. Ο ρομαντισμός δεν χάνεται αν δεν θέλετε να χαθεί.
Πιστεύεις πως στην Ελλάδα αγαπιέται το βιβλίο; Διαβάζουν οι Έλληνες; Λένε πως υπάρχουν περισσότεροι συγγραφείς από αναγνώστες, ισχύει;
Δυστυχώς τα ποσοστά των αναγνωστών στην Ελλάδα είναι χαμηλά. Αν ειδικά δούμε το ποσοστό των φανατικών αναγνωστών, αυτοί δηλαδή που διαβάζουν ασταμάτητα, είναι ακόμα χαμηλότερο.
Από τον κορωνοϊό και μετά οι συγγραφείς αυξήθηκαν πολλοί. Μερικές φορές το λέω κι εγώ ότι οι συγγραφείς είναι περισσότεροι από τους αναγνώστες αλλά μην ξεχνάτε ότι και οι συγγραφείς είναι αναγνώστες.
Κατερίνα μου, ευχαριστώ πολύ για τον χρόνο σου. Στείλε ένα μήνυμα στους συγγραφείς και τους εκδοτικούς που μας διαβάζουν και πες μας πού μπορούμε να σε βρούμε.
Θα ήθελα να πω στους συγγραφείς: Να τολμάτε, μη διστάζετε να γράψετε αυτό που έχετε στο μυαλό σας. Πάντα υπάρχει τρόπος να βελτιωθεί ακόμα κι αν δεν είναι άρτιο, αρκεί να έχετε τη διάθεση να επενδύσετε στον εαυτό σας.
Στους εκδοτικούς θα ήθελα να πω: Να επενδύετε στην επιμέλεια. Ξέρω ότι είναι μεγάλα τα κόστη παραγωγής των βιβλίων αλλά αξίζει να επενδύσετε στην επιμέλεια. Όπως μια κακή επιμέλεια μπορεί να θάψει μια πραγματικά καλή ιστορία, έτσι μια καλή επιμέλεια μπορεί να απογειώσει μια μέτρια.
Χαίρομαι να επικοινωνώ με ανθρώπους. Με βρίσκετε πανεύκολα στο Facebook https://www.facebook.com/katerina.Tsampa.writingcoaching/ καθώς και στο blog μου www.writingcoach.gr
Νεκταρία μου, σ’ ευχαριστώ για τις ωραίες και εύστοχες ερωτήσεις και για την ευκαιρία να μιλήσω για τις υπηρεσίες μου που υπεραγαπώ. Καλή επιτυχία σε όλα όσα κάνεις.
Comments