Το Halloween στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Το Halloween είναι μια γιορτή με ρίζες στην αρχαία κελτική παράδοση του Samhain κι έχει εξελιχθεί σε παγκόσμιο πολιτισμικό φαινόμενο. Η σχέση του με το μυστήριο, τον θάνατο και το υπερφυσικό το καθιστά ανεξάντλητη πηγή έμπνευσης και φυσικά ο χώρος της λογοτεχνίας δε θα μπορούσε να μείνει ανεπηρέαστος.

Τα πρώτα λογοτεχνικά έργα που παραπέμπουν στο πνεύμα της ιδιαίτερης αυτής γιορτής, βρίσκονται στις γοτθικές ιστορίες του 18ου και 19ου αιώνα. Η Mary Shelley με το Frankenstein (1818) και ο Edgar Allan Poe με διηγήματα όπως The Tell-Tale Heart και The Fall of the House of Usher (1839) καλλιέργησαν το μεταφυσικό κλίμα που θα συνδεθεί αργότερα με το Halloween. Αν και δεν αναφέρονται άμεσα στη γιορτή, το σκοτάδι, τα φαντάσματα και η αναζήτηση του απαγορευμένου είναι στοιχεία που θα γεμίσουν με έμπνευση τις μετέπειτα γενιές που θα ασχοληθούν με το αυτό το είδος λογοτεχνίας ή που θα το εντάξουν στο είδος με το οποίο καταπιάνονται.

Στην Αμερική, όπου το Halloween απέκτησε τη σύγχρονη του μορφή που ξέρουμε όλοι, η γιορτή άρχισε να ενσωματώνεται στη λογοτεχνία ως σημείο αναφοράς για ιστορίες τρόμου.

Ο Washington Irving με το κλασικό του διήγημα The Legend of Sleepy Hollow (1820) δημιούργησε μία από τις πρώτες «Halloween» ιστορίες της αμερικανικής λογοτεχνίας, με τον τρομαχτικό ακέφαλο καβαλάρη να στοιχειώνει τις φθινοπωρινές νύχτες των χαρακτήρων του βιβλίου και των αναγνωστών του.

Αργότερα, ο Ray Bradbury έδωσε στο Halloween λογοτεχνικές ρίζες με το αριστούργημά του The Halloween Tree (1972), όπου μια ομάδα παιδιών ταξιδεύει μέσα στον χρόνο για να ανακαλύψει τις ρίζες της γιορτής και τη βαθιά σχέση της με τη ζωή και τον θάνατο.

Το έργο αυτό αποτέλεσε έναυσμα για άλλα έργα όπως τα:

Something Wicked This Way Comes (1962) πάλι του Ray Bradbury, που συνδυάζει το φθινοπωρινό τοπίο με τον εφιάλτη ενός σκοτεινού λούνα παρκ.

It’s the Great Pumpkin, Charlie Brown (1967) του Charles M. Schulz, ένα παιδικό βιβλίο που βασίζεται στο διάσημο καρτούν και απεικονίζει το Halloween ως αθώα γιορτή παιδικής φαντασίας.

The Witches (1983) του Roald Dahl, το οποίο δεν αναφέρεται άμεσα στο Halloween, χρησιμοποιεί όμως το πνεύμα της γιορτής και η ιστορία εξελίσσεται μέσα από τη μαγεία, τις μεταμορφώσεις και τη σύγκρουση του καλού με το κακό.

Στην Ευρώπη, η λογοτεχνία του Halloween εχει έντονες συμβολικές και ψυχολογικές διαστάσεις. Ο Neil Gaiman στο The Graveyard Book (2008) αφηγείται την ιστορία ενός αγοριού που μεγαλώνει σε νεκροταφείο, ανάμεσα σε φαντάσματα κι αποτελεί μια αλληγορία για την αποδοχή του διαφορετικού και τη συμφιλίωση με τον θάνατο.

Στο Coraline (2002), επίσης του Gaiman, το Halloween λειτουργεί μια μαγική πόρτα προς έναν σκοτεινό παράλληλο κόσμο, γεμάτο φόβους και ψευδαισθήσεις.

Στην παιδική και νεανική λογοτεχνία υπάρχουν κι άλλα έργα όπως τα:

Pumpkinheads (2019) της Rainbow Rowell, μια ρομαντική ιστορία που εκτυλίσσεται σ’ ένα φεστιβάλ Halloween.

Scary Stories to Tell in the Dark (1981) του Alvin Schwartz, συλλογή σύντομων ιστοριών τρόμου που αντλούν από τη λαϊκή φαντασία της γιορτής.

Η λογοτεχνία αξιοποιεί το Halloween ως καθρέφτη της φαντασίας και του τρόμου που μπορεί να δημιουργήσει. Οι μάσκες, τα φαντάσματα και τα τέρατα δεν είναι απλώς διακοσμητικά σύμβολα τρόμου, αναφέρονται στο άγνωστο μέσα μας και στο φόβο που μας ξυπνά. Η λογοτεχνία που χρησιμοποιεί τη γιορτή για να πει μια ιστορία δε μένει μόνο στο να προκαλεί φόβο, εξερευνά το πώς ο άνθρωπος αντιμετωπίζει το σκοτάδι, είτε εξωτερικό είτε εσωτερικό.

Από τον Ακέφαλο Καβαλάρη μέχρι το Halloween Tree και το Graveyard Book, η γιορτή του Halloween έχει διαμορφώσει έναν ξεχωριστό λογοτεχνικό μικρόκοσμο που συναρπάζει. Ενώνει το μυστήριο με τη φαντασία, τον φόβο με την αγάπη για το άγνωστο, το παλιό με το νέο. Κάθε σκιά κρύβει και μια ιστορία και η λογοτεχνία που χρησιμοποιεί το Halloween ως έμπνευση μπορεί να ρίξει φως στις σκιές και να αποκαλύψει συγκλονιστικούς κόσμους που μπορεί να είναι και καθρέφτες της ψυχή μας.

Στην Ελλάδα το Halloween δεν είναι τόσο διαδεδομένο αφού δεν ανήκει στα έθιμα μας, όμως αυτό δεν έχει σταματήσει συγγραφείς από το να εμπνέονται από τη μυστικιστική διάθεση του. Πολλοί μπλέκουν την ελληνική μυθολογία με την παγκόσμια και χρησιμοποιούν το Halloween ως σημείο αναφοράς για τα έργα τους.

Όπως και να έχει αυτή φθινοπωρινή γιορτή μόνο ενδιαφέρουσα μπορεί να χαρακτηριστεί και σίγουρα σε προτρέπει να καθίσεις αναπαυτικά στον καναπέ με μια ζεστή σοκολάτα και ένα καλό βιβλίο τρόμου.

Προτεινόμενα αναγνώσματα που ταιριάζουν στο κλιμα αυτης της ιδιαίτερης γιορτής:

Washington Irving – The Legend of Sleepy Hollow (1820)

Mary Shelley – Frankenstein; Or, The Modern Prometheus (1818)

Edgar Allan Poe – The Tell-Tale Heart και The Fall of the House of Usher (1839)

Ray Bradbury – The Halloween Tree (1972)

Ray Bradbury – Something Wicked This Way Comes (1962)

Neil Gaiman – Coraline (2002)

Neil Gaiman – The Graveyard Book (2008)

Alvin Schwartz – Scary Stories to Tell in the Dark (1981)

Roald Dahl – The Witches (1983)

Καλές Halloween αναγνώσεις! 🎃