@christines_books: Όλοι μας είμαστε εν δυνάμει συγγραφείς, όμως θεωρώ πως στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλό.

✒️Καλώς ήρθες στα Λογοτεχνικά Ταξίδια. Πες μας μερικά πράγματα για σένα, ώστε να σε γνωρίσουμε καλύτερα.

📖Καλώς σας βρήκα και ευχαριστώ πολύ για αυτή την όμορφη πρόσκληση. Με λένε Ευφροσύνη Χριστίνα, όμως στον χώρο του bookstagram, με γνωρίζουν ως christines_books. Είμαι απόφοιτος του τμήματος Φιλολογίας στο ΕΚΠΑ, με ειδίκευση στις κλασικές σπουδές, ενώ ταυτόχρονα βρίσκομαι στην διαδικασία εκμάθησης της τουρκικής γλώσσας. Το μεγάλο μου πάθος σε αυτή την ζωή είναι η ανάγνωση βιβλίων και η διαρκής και αδιάκοπη μάθηση και πρόσβαση στην γνώση.

✒️Πότε ξεκίνησε η αγάπη σου για το βιβλίο; Θυμάσαι ποιο ήταν το πρώτο που διάβασες;

📖Η αγάπη μου για το βιβλίο ξεκίνησε από πολύ νωρίς. Αν και μου αρέσει να σκέφτομαι πως σαν προσωπικότητα είχα από πάντα μέσα μου την προδιάθεση για το διάβασμα, το μικρόβιο αυτό σίγουρα το καλλιέργησε η μαμά μου, χάρις στα παραμύθια και τα βιβλία, μετέπειτα, που μου προσέφερε και εννοείται τις δικές της αφηγήσεις. Νομίζω η στιγμή που η αγάπη μου για το βιβλίο έγινε φανερή και σε εμένα, αλλά και στον οικογενειακό μου περίγυρο, είναι όταν πραγματοποιήθηκε η μοιραία συνάντηση με τα βιβλία που αφορούσαν την ελληνική μυθολογία. Η αλήθεια είναι πως δεν μπορώ να θυμηθώ ακριβώς ποιο βιβλίο διάβασα πρώτο, όμως η πρώτη ανάμνηση που έχω, είναι να ξεφυλλίζω σειρές από βιβλία σχετικά με τους δώδεκα θεούς του Ολύμπου, τον Τρωικό πόλεμο και τις περιπέτειες διαφόρων ηρώων.

✒️Μίλησέ μας για τη δράση σου στα social όσον αφορά το βιβλίο. Πως ξεκίνησες την πορεία σου και που μπορούμε να σε βρούμε;

📖Η δράση μου στα social ξεκίνησε αρκετά αναπάντεχα. Την περίοδο του πρώτου εγκλεισμού λόγω την πανδημίας, αν και ήμουν μαθήτρια σε διαδικασία προετοιμασίας για τις πανελλαδικές εξετάσεις, ο ελεύθερος χρόνος ήταν άπλετος και η αναζήτηση και ανάγνωση βιβλίων αρχικά στο είδος της δυστοπίας και έπειτα φαντασίας, άρχισε να μεγαλώνει τόσο πολύ, ώστε να προκύψει η ανάγκη του να θέλω να μιλήσω γι’ αυτά με κάποιον, ο οποίος έχει κάνει το ίδιο και έχει αισθανθεί παρόμοια με εμένα, γιατί όταν διαβάζεις αυτό κάνεις, αισθάνεσαι, νιώθεις και ονειρεύεσαι. Έτσι, ξεκίνησα να αναζητώ βιβλιοφιλικά προφίλ στο Instagram, τα οποία αποτέλεσαν έμπνευση για εμένα και μου έδωσαν την ώθηση που έψαχνα, ώστε να ανοίξω τον δικό μου βιβλιοφιλικό λογαριασμό και με την σειρά μου εξίσου, να εμπνεύσω και να συνεισφέρω στον χώρο με την ειλικρινή μου κριτική. Από τον Μάρτιο, λοιπόν, του 2020, αυτό που κάνω είναι να αναρτώ την καθαρά προσωπική μου άποψη σχετικά με τα βιβλία που διαβάζω, είτε αυτά τα λάτρεψα, είτε όχι, με την συνοδεία μιας δικής μου περίληψης, μουσικών προτάσεων, κολλάζ σχετικά με την αισθητική ενός βιβλίου και επιμέρους ενδιαφέροντών πληροφοριών, σχετικών πάντα με τον κόσμο του βιβλίου. Όποιος ενδιαφέρεται να γίνει αυτόπτης αυτών, θα τα βρει σίγουρα στο προφίλ μου christines_books, στο Instagram.

✒️Δίνεις ευκαιρίες σε ανερχόμενους εκδοτικούς και συγγραφείς ή προτιμάς τις ασφαλείς προτάσεις του χώρου;

📖Η αλήθεια είναι πως επειδή διαβάζω φαντασία και το είδος αυτό όταν ξεκίνησα δεν ήταν τόσο διαδεδομένο στον Ελληνικό χώρο του βιβλίου, παρέμεινα και παραμένω ακόμη και τώρα αρκετές φορές στις ασφαλείς προτάσεις. Ασφαλείς προτάσεις με την έννοια, όχι ότι διαβάζω βιβλία που απηχούν σε ένα συγκεκριμένο στυλ, αλλά από την άποψη του είδους. Αρχικά, η επιλεκτική μετάφραση που γινόταν με έκανε να στραφώ στην «ξένη βιομηχανία» βιβλίων και τους ξένους εκδοτικούς. Ωστόσο, είμαι πολύ χαρούμενη που τα τελευταία χρόνια αυτό έχει αλλάξει. Βιβλία όλων των ειδών μεταφράζονται διαρκώς και εκκολαπτόμενοι συγγραφείς έρχονται διαρκώς στην επιφάνεια με πρωτότυπες ιδέες και εκδοτικοί με διάθεση να πάρουν ξανά μια ζωντανή και ενεργή θέση στον χώρο που γνωρίζουν πολύ καλά. Έτσι κι εγώ, σιγά-σιγά, έχω αρχίζει να διαβάζω δημιουργήματα νέων συγγραφέων τα οποία όχι απλά δεν με απογοήτευσαν, αλλά για εμένα στέκονται αντάξια και σε πολλές περιπτώσεις ξεπερνούν, την ποιότητα βιβλίων του εξωτερικού ή και ακόμη τις ασφαλείς προτάσεις του χώρου.

✒️Ποιο είδος λογοτεχνίας αγαπάς περισσότερο και υπάρχει κάποιο που δεν προτιμάς καθόλου;

📖Το λογοτεχνικό είδος το οποίο λατρεύω και διαβάζω περισσότερο είναι αυτό της φαντασίας στην ευρύτητα του, ο συνδυασμός της φαντασίας με το ρομαντικό είδος, το λεγόμενο romantasy, και το ρομαντικό. Επίσης, αγαπώ τα βιβλία σχετικά με την ελληνική μυθολογία, τα ατόφια δημιουργήματα της αρχαίας ελληνικής και λατινικής λογοτεχνίας και γραμματείας, ενώ τα είδη που αποφεύγω γενικότερα είναι τα κοινωνικά, τα μυστηρίου και του τρόμου.

✒️Πιστεύεις πως στην Ελλάδα υπάρχουν περισσότεροι συγγραφείς από αναγνώστες και τι θα πρέπει να γίνει για να αγαπηθεί ακόμα περισσότερο το βιβλίο στη χώρα μας;

📖Πιστεύω πως υπάρχουν περισσότεροι αναγνώστες από ότι συγγραφείς, γενικά, όχι μόνο στον Ελλαδικό χώρο. Θυμάμαι έναν καθηγητής μου σε ένα μάθημα λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο, είχε πει πως όλοι μας μπορούμε να γράψουμε. Από την άποψη αυτή όλοι μας είμαστε εν δυνάμει συγγραφείς, όμως θεωρώ πως στην πραγματικότητα δεν είναι τόσο απλό. Υπάρχουν άνθρωποι που σίγουρα μπορεί να έχουν έμφυτο ταλέντο, υπάρχουν άνθρωποι που θα ξεκινήσουν με κακές προσπάθειες, όμως στην πορεία θα αφήσουν το στίγμα τους, όπως ο Καβάφης (ποιητής σε αυτή την περίπτωση) και υπάρχουν και άνθρωποι που απλά μπορεί να μην το έχουν τόσο. Για να γίνεις συγγραφέας, από τα μαθήματα λογοτεχνίας που παρακολούθησα, αυτό που έμαθα είναι ότι πρέπει να έχεις διαβάσει πολύ και να έχεις καταλάβει τι είναι πραγματικά η λογοτεχνία. Μπορώ να πω πολλά σχετικά με αυτό το κομμάτι, όμως προσπαθώ να κρατήσω την απάντηση όσο πιο σύντομη μπορώ. Όσον αφορά αποκλειστικά το κομμάτι αυτό στην Ελλάδα, πιστεύω πως υπάρχουν πολλά διαμάντια που ακόμα δεν έχουν ανακαλυφθεί, λόγω των «δύσκολων» συνθηκών που επικρατούν στους εκδοτικούς μας, κάτι που αναγκαστικά καθιστά τους αναγνώστες περισσότερους. Όσον αφορά την αγάπη για το βιβλίο, δεν θεωρώ πως μπορούμε εμείς ή ένας εκδοτικός να κάνει πολλά…σίγουρα βιβλία με ελκυστικά εξώφυλλα, ενημερωμένα βιβλιοπωλεία και μαζικές μεταφράσεις, μπορούν να προσελκύσουν κάποιον, όμως η αγάπη για το βιβλίο είναι αποκλειστικά ατομική υπόθεση του αναγνώστη και δεν μπορεί να του την προσφέρει κάποιος άλλος. Η αγάπη θα έρθει μόνο με την ανάγνωση και την προσωπική σύνδεση.

✒️Σχέσεις με συγγραφείς έχεις; Έχουν υπάρξει συμπεριφορές συγγραφέων ή εκδοτικών που σε έχουν προβληματίσει;

📖Ναι, έχω σχέσεις με συγγραφείς και πολύ καλές αν σκεφτεί κανείς ότι οι δύο κολλητές μου είναι συγγραφείς, όμως γνωρίζω και άλλους σε επίπεδο φιλικό ή και απλής γνωριμίας. Ως εξωτερικός παρατηρητής, δεν μπορώ να πω ότι όλα μου φαίνονται γαλήνια και ρόδινα. Στο κομμάτι των συγγραφέων αναγνωρίζω πολλές φορές ανταγωνισμό, βλέπω αρνητικά σχόλια που αγγίζουν τα όρια της προσβολής, πολλά από αυτά πίσω από την ασφάλεια ψεύτικων προφίλ και μερικές φορές, ακόμη και προσπάθειες σαμποτάζ. Βέβαια πάντα, όταν υπάρχει κάτι κακό υπάρχει και το καλό. Είμαστε τυχεροί διότι τα άτομα αυτά είναι λίγα, και οι συγγραφείς μας είναι άτομα με πραγματική αγάπη για τον χώρο, και κυρίως καθαρές ψυχές και οντότητες με αρχές και αξίες. Όσον αφορά το κομμάτι των εκδοτικών, το μόνο που με έχει προβληματίσει λίγο, είναι αυτή η τάση της εμπορευματοποίησης και αυτή η μανία του να βγει μπροστά το διάσημο προϊόν. Από τη μια μου δημιουργεί αυτό το παράπονο, από την άλλη, χάρις σε αυτό ακριβώς πληθαίνουμε τις βιβλιοθήκες μας διαρκώς με νέα και όμορφα βιβλία.

✒️Η σχέση σου με άλλα άτομα του χώρου στον οποίο κινείσαι πως είναι; Θεωρείς πως υπάρχουν “κλίκες” και υποκινούμενες απόψεις; Πιστεύεις πως οι αρνητικές απόψεις δίνονται με σωστό τρόπο και εσύ όταν κάποιο βιβλίο δε σε τράβηξε πως το αντιμετωπίζεις;

📖Η σχέσεις μου με τα άτομα του χώρου, η αλήθεια είναι πως είναι πολύ καλές. Όπως και στην «πραγματική» μου ζωή, έτσι και εδώ περιτριγυρίζομαι από ειλικρινείς και ευχάριστους ανθρώπους, ευγενικούς και με όμορφη ενέργεια. Μέσα από τον χώρο αυτό είχα την τύχη να γνωρίσω απίστευτα παιδιά, πολλά από αυτά κιόλας συνάντησα, και με άλλα δημιούργησα φιλίες που θα διαρκέσουν όλη μου την ζωή και εξακολουθώ να δημιουργώ εννοείται. Κλίκες και υποκινούμενες απόψεις, δυστυχώς θεωρώ πως υπάρχουν και πρόκειται για ένα φαινόμενο που πολλές φορές μου δημιουργεί μια πικρία και άλλες μια αδιαφορία. Την άποψη αυτή θέλω να την αιτιολογήσω συνδυάζοντας την με το δεύτερο σκέλος της ερώτησης, το οποίο ομολογώ πως μου άρεσε πολύ. Ως bookstagrammer, χρησιμοποιώντας τον σύγχρονο αυτό όρο, ο τρόπος με τον οποίο γράφω τις κριτικές των βιβλίων βασίζονται πάνω στην απόλυτη ειλικρίνεια…και τον σεβασμό. Εννοείται πως και εγώ, όπως όλοι μας έχουμε διαβάσει βιβλία τα οποία δεν μας άρεσαν ή αλλιώς δεν μας ταίριαξαν, κάτι το οποίο είναι απολύτως φυσιολογικό. Αυτό που κάνω είναι να προσφέρω την άποψή μου, να αναφέρω δηλαδή τους λόγους για τους οποίους δεν μου άρεσε το βιβλίο, συνήθως με μία δόση χιούμορ, αλλά πάντα με τρόπο ώστε να μην προσβάλω όχι μόνο τον/την συγγραφέα, αλλά και το άτομο, του οποίου το συγκεκριμένο βιβλίο που εμένα δεν μου άρεσε, εκείνου είναι το λιμάνι του. Αυτό που νομίζω πως ξεχνάμε είναι το γεγονός ότι όταν ένα βιβλίο δεν άρεσε σε εμάς, αυτό δεν σημαίνει πως δεν αρέσει ή πως δεν θα αρέσει σε κάποιον άλλο. Όταν πέφτω πάνω σε ένα τέτοιο βιβλίο, δεν απογοητεύομαι και απλώς προχωράω παρακάτω. Με αυτό θέλω να κάνω την σύνδεση που προανέφερα και να σχολιάσω πως...όταν για ένα βιβλίο βλέπεις σχόλια που υπερβαίνουν τα όρια και επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά, αγγίζοντας την δυσφήμιση, αυτό σημαίνει πως υπάρχει μια εμμονή, όχι αποκλειστικά με το βιβλίο, αλλά με τον άνθρωπο πίσω από αυτό. Κριτικές εμμονικές, προσβλητικές και χωρίς σεβασμό, υποδηλώνουν κυρίως την έλλειψη αυτοσεβασμού του ατόμου από το οποίο προέρχονται και αυτό είναι τουλάχιστον θλιβερό…και μίζερο.

✒️Πιστεύεις πως το βιβλίο στην Ελλάδα τείνει να γίνει είδος πολυτελείας λόγω των τιμών;

📖Πιστεύω πως εξαιτίας όσων συμβαίνουν στον κόσμο μας, σιγά-σιγά τα πάντα, ανάμεσα τους και το βιβλίο, τείνουν να γίνουν είδη πολυτελείας. Η αύξηση των τιμών είναι εμφανής, τόσο στα βιβλία στη χώρα μας, όσο και στα ξενόφερτα. Σιγουρά αυτό που μπορούμε να κάνουμε για όσους δεν μπορούν να τα διαθέσουν είναι να δανείσουμε τα δικά μας, να ενισχύσουμε δανειστικές βιβλιοθήκες και να προσφέρουμε βιβλία με κάθε δυνατό τρόπο.

✒️Η σχέση σου με το ebook ποια είναι; Θεωρείς πως θα ανεβεί η δημοτικότητα του στην Ελλάδα;

📖Η σχέση μου με το ebook είναι πάρα πολύ καλή. Γενικά, όσο και αν αγαπάμε την φυσική εκδοχή του βιβλίου, η ηλεκτρονική μορφή σίγουρα έχει πολλά οφέλη. Ένα ebook είναι πολύ πιο εύκολα προσβάσιμο, μπορείς να το διαβάσεις παντού και οποιαδήποτε στιγμή και το κυριότερο είναι πολύ πιο οικονομικό. Θεωρώ πως, δεδομένου των συνθήκων που επικρατούν, όπως αναφέραμε και προηγουμένως σχετικά με την αύξηση των τιμών, η δημοτικότητα του ebook αλλά και του audiobook πρόκειται να ανελιχθεί σύντομα.

✒️Τι είναι αυτό που μπορεί να σε κάνει να αγαπήσεις ένα βιβλίο και τι μπορεί να σε απωθήσει;

📖Πολύ όμορφη ερώτηση. Το κυριότερο στοιχείο το οποίο θα με κάνει να αγαπήσω ένα βιβλίο είναι οι χαρακτήρες του. Χρειάζομαι χαρακτήρες οι οποίοι να είναι «ζωντανοί», χαρακτήρες που θα με κάνουν να γελάσω, να κλάψω, να πονέσω και να αγαπήσω μαζί τους. Αυτό που χρειάζομαι για να γίνει το κλικ είναι η σύνδεση. Έχω διαβάσει βιβλία που αυτό μπορεί να γίνει εξαρχής, υπάρχουν όμως και βιβλία που η αίσθηση αυτή χτίζεται σταδιακά. Τα επόμενα στοιχεία που ψάχνω σε ένα βιβλίο, είναι ένα περιβάλλον, μια κοσμοπλασία, η οποία θα με κάνει να θέλω να ζήσω σε αυτή, ξεφεύγοντας από τα όρια της δικής μου πραγματικότητας και σίγουρα η γραφή του βιβλίου. Όσο πιο καλογραμμένο και ευκολοδιάβαστο, τόσο περισσότερο θα το απολαύσω. Αυτό που μπορεί να με απωθήσει είναι ίσως κάποια tropes τα οποία δεν προτιμώ και η γραφή η οποία σε μπερδεύει. Γενικότερα όμως μπορώ να πω, πως ακόμα και αν ένα βιβλίο δεν διαθέτει τα στοιχεία που αναζητώ, δεν εγκαταλείπω εύκολα την μάχη και το κρίνω πάντα αφού φτάσω μέχρι το τέλος, έχοντας μια ολοκληρωμένη άποψη.

✒️Θεωρείς πως οι Έλληνες συγγραφείς έχουν κάτι να ζηλέψουν από τους μεταφρασμένους που τυχαίνουν μεγαλύτερης δημοτικότητας; Και τι πιστεύεις παίζει ρόλο στο ότι το αναγνωστικό κοινό προτιμά ξένους συγγραφείς από Έλληνες κατά ένα μεγάλο βαθμό;

📖Θεωρώ πως κάθε άνθρωπος, κάθε βιβλίο, κάθε γραφή, έχουν κάτι ξεχωριστό και πως κανένας δεν έχει να ζηλέψει τίποτα από κανέναν άλλο. Ο ανταγωνισμός και η σύγκριση δηλητηριάζουν έναν χώρο, του οποίου θεμελιώδες στοιχείο αποτελεί η διακειμενικότητα, δηλαδή την ίδια την λογοτεχνία, λαμβάνοντας υπόψιν και την σημασία του ονόματος της, καθώς λογοτεχνία ισούται με…διάλογο. Το γεγονός ότι η βιομηχανία του βιβλίου είναι περισσότερο αναπτυγμένη σε άλλες χώρες, αυτό δεν καθιστά το ταλέντο των Ελλήνων συγγραφέων υποδεέστερο. Αν μπορούσε να υπάρξει ζήλια σε κάτι, αυτό ίσως να είναι η αποκατάσταση που έχουν οι συγγραφείς στο εξωτερικό και η ευκολία της εκδοτικής διαδικασίας. Το ότι οι ξένοι συγγράφεις γνωρίζουν μεγαλύτερη αναγνωσιμότητα, θεωρώ ότι πάλι προκύπτει από την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα, η οποία όπως και σε άλλους τομείς, έτσι και εδώ κόβει τα φτερά νέων καλλιτεχνών. Ένας μέσος άνθρωπος φοβάται το ξένο, το διαφορετικό και γιαυτό ίσως προτιμά να παραμείνει στην ασφάλεια των δοκιμασμένων αναγνωσμάτων του, παρά να δώσει νέες ευκαιρίες.

✒️Αγαπημένους συγγραφείς που ακολουθείς πιστά έχεις; Για ποιο λόγο προτιμάς τη δουλειά τους;

📖Ναι, έχω αγαπημένες συγγραφείς που ακολουθώ πιστά. Συγκεκριμένα, από τον χώρο μας ξεχωρίζω την Χριστίνα Μ. Ψύλλα, συγγραφέα των «Η Φλόγα της Ελεγκάντι» και η «Η Βασίλισσα του Χρόνου» και την Αγάπη Μπουντούρη συγγραφέα των «Το Μενταγίον της Δύναμης» και «Η Κυριαρχία της Φωτιάς». Προτιμώ την δουλεία τους γιατί στα βιβλία τους, πέρα από τους μοναδικούς χαρακτήρες και τους μαγικούς κόσμους, αναγνωρίζω μια αστείρευτη πηγή δημιουργικότητας, πρωτοτυπίας, εργατικότητας και αγάπης γι’ αυτό που κάνουν.

✒️Θα ήθελες να εργαστείς στο χώρο του βιβλίου και με ποια ιδιότητα;

📖Ως φιλόλογος, αλλά και βιβλιοφάγος, θα ήθελα πολύ να εργαστώ στον χώρο του βιβλίου. Σίγουρα η εύκολη λύση είναι το κομμάτι της επιμέλειας, αλλά οποιαδήποτε άλλη ιδιότητα, από τη στιγμή που αφορά βιβλία, θα ήταν για εμένα ένας εργασιακός παράδεισος.

✒️Έχεις υπάρξει beta reader για κάποιον συγγραφέα; Πως αντιμετώπισες το έργο του;

📖Ναι, έχω υπάρξει beta reader για συγγραφείς και ήταν πραγματικά τιμή μου. Δεν αντιμετώπισα το έργο, διαφορετικά από ότι θα διάβαζα ένα «έτοιμο» βιβλίο. Σίγουρα, με βάσει τις οδηγίες που είχα από κάθε συγγραφέα, σκοπός μου ήταν να προσφέρω την ειλικρινή μου άποψη και συμβουλές, σε σημεία που μου είχαν υποδείξει. Σε συνδυασμό με αυτό, προχώρησα στο να κάνω αυτό που ένιωθα, δηλαδή να βοηθήσω σε οτιδήποτε μπορώ, από σκηνές που ίσως θεωρούσα αδύναμες και ορθογραφικές και συντακτικές διορθώσεις, σε υποστήριξη του ίδιου του ατόμου. Για εμένα ένας beta reader δεν πρέπει να αποσκοπεί αποκλειστικά σε μια τυπική επισκόπηση του έργου, αλλά να στέκεται βράχος και να ανεβάζει τον συγγραφέα, όταν βρίσκεται σε συγγραφικό αδιέξοδο ή κάποια δύσκολη στιγμή.

✒️Σ’ ευχαριστώ από καρδιάς για το χρόνο σου. Αν θες στείλε ένα μήνυμα στους συγγραφείς και τους εκδοτικούς οίκους, αλλά και σε όσους μας διαβάζουν τώρα.

📖Εγώ ευχαριστώ πάρα πολύ για τις υπέροχες ερωτήσεις και συγγνώμη για την πολυλογία μου. Το μήνυμα που θέλω να αφήσω είναι πολύ απλό, αλλά συνάμα πολύ σημαντικό. Να αγαπάτε αυτό που κάνετε, να το υποστηρίζετε με πάθος αλλά και με σεβασμό. Τα βιβλία υπάρχουν για να μας ταξιδεύουν, πολλές φορές όμως και για να μας κάνουν καλύτερους ανθρώπους.

«Books, she has found, are a way to live a thousand lives- or to find strength in a very long one». -V.E. Schwab, The Invisible Life of Addie Larue.